De Collectie van FOPEM
In De Collectie vind je instrumenten, kijkwijzers, visieteksten,... die de pedagogische begeleidingsdienst van FOPEM ontwikkelde in samenwerking met scholen. Ze zijn gericht op methodeonderwijs en op de leervragen van de scholen. Om het product te downloaden klik je op het wolkje steeds linksboven in elk kader.
W.O.-waaier
De W.O.-waaier is een didactisch instrument waar de ontwikkelingsdoelen en eindtermen voor wereldoriëntatie in verkorte vorm samengevat staan. De W.O.-waaier helpt jou vlot thema's in de klas te verbreden en te verdiepen, focusdoelen te formuleren en het overzicht te bewaren.
Meer didactisch materiaal rond het cahier W.O. vind je hier.
Invulfiche cultuurbeschouwing
FOPEM-scholen bieden cultuurbeschouwing aan als levensbeschouwelijke vorming. Eén van de instrumenten die je kan gebruiken is de invulfiche cultuurbeschouwing. Je kan met deze fiche bewust en gestructureerd tijd maken voor cultuurbeschouwing in de klas en zo samen met de leerlingen het beschouwen van cultuur onder de knie krijgen. Let wel: deze fiche krijgt enkel betekenis in een breder aanbod rond cultuurbeschouwing in de klas.
Meer weten over cultuurbeschouwing? Lees hier meer.
Pedagogie van het worden
Evalueren en rapporteren: hoe doe je het en hoe doe je het goed? Dat is de vraag van één miljoen waar veel scholen mee bezig zijn. Er bestaat natuurlijk geen juist antwoord. Belangrijk is dat je als (kern)team kritisch en alert blijft en geregeld jullie praktijk onderzoekt. Dat kan met dit reflectie-instrument dat de sprekende naam 'De pedagogie van het worden' kreeg. Dit instrument werd ontwikkeld in een onderzoeksgroep met coördinatoren en in samenwerking met onderzoekers van het Impetusproject (UGent) die werken rond de zelfdeterminatietheorie.
Benieuwd naar onze bredere visie op zinvol evalueren en registreren? Bekijk deze kennisclip of leer meer op deze interactieve pagina.
Wil je aan de slag gaan met het instrument Pedagogie van het worden en je praktijk bijsturen? Maak dan gebruik van dit uitgewerkte stappenplan voor een teamonderzoek.
Onepager voelsprieten
We willen als FOPEM-scholen dat leerstof beklijft: leerlingen voelen wat ze leren in heel hun lijf! Handboeken en afgelijnde lesjes zijn voor ons niet de manier om te beklijven. Ervaringsgericht werken is dat wel! Door ervaringsgericht aan de slag te gaan, speel je namelijk in op de betrokkenheid van de leerlingen. Hierdoor stijgt hun welbevinden én hun motivatie om bij te leren; hun natuurlijke nieuwsgierigheid schiet in gang. Ervaringsgericht werken is niet eenvoudig. Je moet als begeleider sterk in je schoenen staan en weten wat je doet. Je voelsprieten - die iedere begeleider in zich heeft - moeten daarom op scherp staan. Je wil namelijk als school kwaliteit bieden. Dat betekent dat teamleden hun voelsprieten geregeld aanscherpen én dat de school weet welke voelsprieten extra aandacht nodig hebben.
We ontwikkelden een onepager waar de vijf voelsprieten beschreven staan. Je kan ook een filmpje bekijken met meer uitleg bij de voelsprieten (rode YouTube knop rechtsboven in de onepager). Tenslotte - en dit is misschien het leukste aan de onepager - kan je door op de afbeeldingen te klikken tips, bronnen en voorbeelden ontdekken om elke voelspriet aan te scherpen.
Kijkwijzer kwaliteitsvol projectwerk
We hopen dat wat onze leerlingen leren blijft hangen in hun lijf. We geloven dat ervaringsgericht werken dé manier is om dat te bereiken. Projectwerk is één van de werkvormen of methodieken die je kan inzetten om de wereld binnen te brengen. Maar hoe begin je eraan? Wanneer grijp je in en wanneer laat je dingen gewoon zijn? Wat is 'kwaliteitsvol projectwerk'? Hoe kan je bijleren? Je vindt het antwoord op deze en andere vragen in deze kijkwijzer!
Kwaliteit van een kernteam
In een participatieve wordt vaak met kernteams, werkgroepen,... gewerkt. Zowel binnen het team van begeleiders als bij het bestuur zijn vaak groepjes geëngageerde mensen aan het werk rond één afgebakend thema. We werkten een publicatie uit met tips om die werkgroep zo kwaliteitsvol mogelijk te laten functioneren.
Kijkbril gedeeld leiderschap
Samen school maken, daar gaan we voor! Maar hoe doe je dit precies? Gedeeld leiderschap biedt een antwoord op de straffe resultaten van het SONO-onderzoek naar stress en welbevinden bij schoolleiders. Tegelijk werd in verschillende onderzoeken ook bewezen dat je in een cultuur van gedeeld leiderschap veel meer kans hebt om je doelen te bereiken en je gedeelde droom waar te maken; kwalitatief onderwijs voor elk kind dus.
In onze samenwerking met Koen Marichal tijdens het OKO-project 'Gedeeld leiderschap' ontwikkelden we deze kijkbril.
Werkvormen voor groepsleren: steekkaarten
In onze vormingen denken we goed na over de werkvormen die we gebruiken. Ons doel is steeds om de deelnemers als groep te doen leren. Een beetje zoals een lesvoorbereiding in de klas gebruikt ook de pedagogische begeleiding steekkaarten met interactieve werkvormen. Eerlijk is eerlijk: die werkvormen hebben we niet zelf verzonnen. We sprokkelden ze doorheen de jaren en leren nog elke dag nieuwe methodieken kennen. Deze steekkaarten kan je als coördinator bij je team gebruiken, als zorgco in een gesprek met ouders en ondersteuner, als voorzitter met je bestuur of oudergroep, als begeleider met je klas, als... Ze zijn breed inzetbaar en werken in verschillende settings.
Kijkwijzer kwaliteitszorg om planmatig te werken
Wanneer je als werkgroep of individu iets wil onderzoeken, maken, bespreken,... kan je deze kijkwijzer erbij nemen. Het is een handig geheugensteuntje om 'kwaliteitsvol' te werken. Als coördinator, teamlid of bestuurslid zet je op die manier de kwaliteitsbril op en werk je samen aan een sterke organisatie. De kans dat je werk duurzaam verankerd wordt, is op die manier ook groter.
Reflectievragen ouderbetrokkenheid
School maken doen we samen, met ouders als één van de belangrijkste partners. Hun betrokkenheid dragen we hoog in het vaandel. In deze reflectiewaaier laten we je nadenken over een vijftal thema's waar ouderbetrokkenheid betrekking op heeft. Er werden ook enkele sprekende praktijkvoorbeelden opgenomen in deze waaier.
Invulmatrix 'Zo werkt inspraak'
Wat is de rolverdeling tussen coördinator en bestuur? In welke mate heeft een bestuur inspraak over pedagogische items? Hoeveel initiatief mag je verwachten van ouders? En misschien wel de moeilijkste vraag: hoe ga je in gesprek over dit soort thema's en kom je tot een kader waar iedereen zich in kan vinden?
Met behulp van deze invulmatrix krijg je een zicht op alle aspecten van het schoolleven waar inspraak in meerdere of mindere mate zinvol kan zijn. Verschillende partners vullen dit in, je analyseert de resultaten en ontwikkelt zo een visie en beleid rond inspraak op school.
Voor ondersteuning en coaching rond dit thema kan je terecht bij Jürgen Loones.
Visietekst ouderbetrokkenheid en -participatie
Samen school maken, doen we met alle betrokken partijen. We werken coöperatief op verschillende niveaus: in de klas, op de school en in het bestuur. Ook ouders zijn sterk betrokken bij de school. Ze helpen actief meewerken en meedenken. In deze tekst wordt de visie van FOPEM op ouderbetrokkenheid verder toegelicht.
Visietekst grondhouding van de begeleider
Wat is goed onderwijs? En welke begeleider zien we dan voor de klas staan? Bestaat er een profiel voor begeleiders in methodescholen en geeft FOPEM daar nog extra kleur aan? De tekst 'grondhouding van de begeleider - spoor 0' is klaar. Dus stellen we die graag aan jullie voor. In zeven hoofdstukken onderzoeken we de kern van het metier.